„Jama” Aleksander Kuprin

Tytułowa Jama to nazwa dzielnicy, w której otworzono aż 30 domów publicznych, od luksusowych do bardzo nędznych. Zakład Anny Markowej należy do tych średniej jakości. Wizyta w nim kosztuje 2 ruble, a zatrudnione dziewczęta są względnie młode i ładne. W tym to zakładzie toczy się akcja powieści Aleksandra Kuprina.

Wśród bohaterów książki znajdują się kobiety lekkich obyczajów i ich klienci, agresywna burdel-mama, przekupny policjant, handlarz żywym towarem, student-idealista, pracujący nad moralnym uzdrowieniem prostytutek, i ciekawski reporter Płatonow, rozmyślający nad społecznymi przyczynami prostytucji. Postacie są barwne, wyposażone w skomplikowane charaktery, stanowiące mieszaninę cech dobrych i wstrętnych. Burdel-mama, tak bezlitosna wobec pracownic, ma też drugą twarz - ogromnie kocha i rozpieszcza swoją córkę, która mieszka w innym mieście i oczywiście nie wie, skąd pochodzą pieniądze na jej suknie. Okrutny dla prostytutek dozorca to zarazem człowiek szczerze religijny. Klienci burdelu to jednocześnie przykładni mężowie i ojcowie.

„Jama” została wydana w roku 1914. To chyba najwcześniejsza rosyjska powieść, w której w realistyczny sposób zostało ukazane życie prostytutek. Przedtem kobieta lekkich obyczajów pojawiała się tylko jako postać epizodyczna albo wyidealizowana. Bohaterki Kuprina są cyniczne, pozbawione wstydu, leniwe - całymi dniami śpią, niczym się nie zajmują, nikogo nie kochają i nie chcą zmieniać swojego życia. Kiedy jakaś dobra dusza oferuje im pracę służącej albo szwaczki, wybuchają pogardliwym śmiechem. Kuprin dedykował tę powieść „matkom oraz młodzieży”. Zapewne miała być dowodem na to, że najstarszego zawodu świata nie uprawia się bezkarnie: nawet najbardziej inteligentne dziewczyny szybko ulegają demoralizacji i zarażają się chorobami wenerycznymi, które w tamtych czasach były nieuleczalne.

Ta książka sprzed stu lat wciąż nadaje się do czytania. Miłośnicy serii KIK, klimatów rosyjskich oraz ci, których zaciekawiła słynna „Nana” Zoli, śmiało mogą po „Jamę” sięgnąć. Mnie „Jama” podobała się bardziej od „Nany”, a to dlatego, że bohaterkom Kuprina czasami można współczuć, a Nana budziła we mnie tylko wstręt. Poza tym u Zoli zdarzały się zbyt długie, nużące opisy, a w powieści Kuprina akcja toczy się o wiele żywiej.

Moja ocena: 4/6.