„Powiem Julce” Krystyna Siesicka

Teresa jako szesnastolatka straciła w powstaniu warszawskim rodziców oraz dom. To jeszcze nie koniec nieszczęść: wsadzono ją do bydlęcego wagonu i powieziono w stronę Auschwitz. Z bliżej nieokreślonych powodów Niemcy po drodze wyrzucili „ładunek”. Leżącą na łące, niemal nieżywą dziewczynę znaleźli właściciele pobliskiego majątku ziemskiego i umieścili w swoim dworku. Otoczona troską, szybko wróciła do zdrowia. Oczywiście fizycznego, bo psychiczny ból nie umilkł chyba nigdy. To tu, w Pastuszkach, po raz pierwszy się zakochała, a także zyskała przyjaciółkę na całe życie – Zofię. I tutaj doczekała nadejścia „wybawicieli” ze wschodu. 

W „Powiem Julce” Krystyna Siesicka w ciepły sposób pisze o tragicznych wydarzeniach, nie skupiając się na tym, co złe, tylko podkreślając, że na świecie obok ludzi podłych istnieją też dobrzy, gotowi bezinteresownie pomagać innym. Z dawnego życia Teresa ocaliła jedynie czerwone, osmalone od ognia sandałki. Nowi opiekunowie dali jej wszystko – nowe buty, ubranie, troskliwość. Zresztą nie tylko jej, w dworku znalazło schronienie wielu udręczonych warszawiaków. Paradoksalnie w Pastuszkach podczas wojny panował spokój, okropnie zrobiło się dopiero wtedy, kiedy nadeszły dni wyzwolenia. Właściciele dworku w panice uciekali na zachód, a dziewczęta, które miały pecha spotkać radzieckich żołnierzy, gorzko płakały. 

Co ciekawe, opowiadając o bolesnej przeszłości, autorka posługuje się wieloma niedopowiedzeniami i aluzjami. O gwałtach nie pisze wprost, a czerwonoarmistów nazywa „maruderami”. Ci „maruderzy” szli w ślad za przyjacielsko nastawionym do mieszkańców wsi oddziałem Galiny. Mody czytelnik będzie musiał się dużo domyśleć. Jeśli nie zna historii i nie wie, jak wygląda zachowanie ofiar przemocy, może nie zrozumieć w pełni treści książki. 

Teresa jest już staruszką. Patrząc na wnuczkę Zofii, prowadzi monolog, w którym bolesne wspomnienia przeplatają się z uwagami o zachowaniu współczesnej młodzieży. Niech nastoletnia Julka się dowie, jakie to szczęście spotkać dobrego człowieka, gdy się niemal umiera ze zmęczenia i rozpaczy, do czego doszło w Pastuszkach, a przede wszystkim jak wspaniałą, dzielną osobą była jej babcia.

A oto dwa fragmenty tej wzruszającej powieści:

Nie, ja nie umiem opisać tego, co się czuje, wracając do poranionego miasta. Ciągle jeszcze dymiły zgliszcza. Czy możesz to sobie wyobrazić? Zapach spalenizny i gruzu unosił się w powietrzu, drapał w gardle, wyciskał łzy, przenikał jak mżawka[1]. 

Co mi było wtedy, w Pastuszkach, potrzebne do szczęścia? Nic i wszystko. Szczęście wydawało mi się czymś nieosiągalnym, czymś, co było i czego więcej nie będzie, bo już do końca zostało zatopione we łzach, które wypłakiwałam po nocach, poduszką utulając samą siebie[2].

---

[1] Krystyna Siesicka, „Powiem Julce”, Akapit Press, 2008, str. 74.

[2] Tamże, str. 31.