„Amy Foster” Joseph Conrad

Tak sobie myślę, że Conrad miałby o wiele więcej czytelników, gdyby pierwszymi jego utworami, z jakimi się stykamy, nie były trudne „Jądro ciemności” i „Lord Jim”, lecz coś prostszego i krótszego, np. „Amy Foster”. Nowela ta spodobałaby się chyba każdemu. Jest w niej pasjonująca akcja, potężna miłość, plastyczne opisy przyrody, złowieszczy klimat, kobieta, której zachowania nie można jednoznacznie ocenić, i mężczyzna z tragiczną przeszłością.

Narrator „Amy Foster” odwiedza swojego przyjaciela, który prowadzi praktykę lekarską w nadmorskiej miejscowości. Towarzyszy mu podczas jazdy do pacjentów. Jedna z osób, które spotykają po drodze, to młoda, nieładna kobieta o bezmyślnym spojrzeniu – Amy Foster. Doktor wspomina, że leczył jej męża, po czym opowiada niesamowitą historię związaną z nią i z rozbitkiem, którego kilka lat temu morze wyrzuciło na brzeg. Rozbitek nie znał języka angielskiego, był brudny i przerażony. Nie spotkał się z miłym przyjęciem: zuchwałe angielskie dzieci rzucały w niego kamieniami, a dorośli uważali go za niebezpiecznego dzikusa, który może zrobić im krzywdę. Zginąłby, gdyby nie Amy Foster. Ona jednak domyśliła się, że przybysz nie ma złych zamiarów i że jest bliski śmierci z głodu, zimna i wycieńczenia. Dzięki niej otrzymał pożywienie oraz schronienie.

Amy Foster to na pozór postać pozytywna. Okazała rozbitkowi serce, nie przelękła się rodziców i sąsiadów, którzy krzywo patrzyli na jej znajomość z Jankiem. A jednak doktor mówi o niej tonem pełnym niechęci, podkreśla, że to osoba tępa, pozbawiona wyobraźni. Wspomina, że człowiek pozbawiony wyobraźni nie może uchodzić za dobrego. Dlaczego? To wyjaśni się w zaskakującym zakończeniu.

Conrad ukazał nietolerancję Anglików, strach przed ludźmi innych narodowości, niechęć do ich poznania i zaakceptowania. Przybysz, który pochodził z jakiejś miejscowości położonej we wschodnim łańcuchu Karpat, wciąż spotykał się z niezrozumieniem i wstrętem. Nie miał żadnych szans na to, by sąsiedzi polubili go i zaczęli szanować. Doktorowi przypominał ptaka schwytanego w sidła.

Nowela utrzymana jest w ponurym klimacie. Jeden z najbardziej plastycznych i tragicznych fragmentów przedstawia podróż Janka, który wybierał się do Ameryki, licząc na dobry zarobek. Wieziono go pociągiem, a następnie statkiem. Musiał siedzieć w ładowni w całkowitych ciemnościach. Podczas tej podróży stawał się coraz bardziej zdezorientowany i przerażony. A potem statek się rozbił... 

Istnieje film pt. „Kochankowie sztormowego morza”, nie jest on jednak wierną kopią historii opisanej w książce. Twórcy dosyć swobodnie potraktowali tekst Conrada, ze skomplikowanej historii zrobili romans, zmienili wymowę zakończenia, dlatego też miłośnikom Conrada filmu raczej nie polecam.

Moja ocena: 6/6. 

---

Conrad Joseph, „Amy Foster”, przeł. Zagórska Aniela.