„Pustynia miłości” François Mauriac

„Pustynia miłości” Françoisa Mauriaka to książka krótka, ale bardzo treściwa i ciekawa, opowiadająca o pragnieniu zemsty, namiętnościach, tęsknocie za miłością, relacjach pomiędzy ojcem a synem, pracy lekarza oraz o nietypowej kobiecie lekkich obyczajów. Akcja toczy się na początku dwudziestego wieku w paryskim barze, gdzie Rajmund – główny bohater – po wielu latach niewidzenia spotkał nieoczekiwanie Marię Cross, która kiedyś odrzuciła jego zaloty. Obserwując ją, wspomina okoliczności, w jakich się poznali.

Był wtedy niedoświadczonym, wstydliwym nastolatkiem, a ona czarną owcą Bourdeaux. Jako kochanka żonatego mężczyzny gorszyła panie z zamożnych rodzin. Matka, babka oraz siostra Rajmunda bez końca ją obgadywały, nie podejrzewając, że kocha się w niej zarówno Rajmund, jak i jego ojciec. 

Bohaterowie książki to ludzie samotni, rozpaczliwie pragnący miłości, lecz nieumiejący się porozumieć. Każdy błędnie interpretuje sygnały wysyłane przez drugą osobę. Maria Cross niesłusznie uważa ojca Rajmunda za mężczyznę statecznego i chłodnego w uczuciach. Idealizuje Rajmunda, nie dostrzegając, że jest on niedelikatny i myśli tylko o jednym. A Rajmund? Wychowany na stereotypach, wyobraża sobie, że wszystkie utrzymanki z upodobaniem demoralizują niewinnych uczniów i wprost przepadają za uprawianiem seksu. Nie chce i nie umie zauważyć, jaka Maria jest naprawdę. Działa za szybko, za gwałtownie, czym zniechęca ją do siebie.

A jaka jest Maria? Przede wszystkim zupełnie nie odpowiada chłopięcym wyobrażeniom o kobietach upadłych. Nie można jej nazwać ani wyuzdaną, ani pustą wewnętrznie. Utrzymanką została nie z nędzy czy zamiłowania do rozpusty, tylko... z lenistwa. Zawsze była ospała i powolna, całymi dniami snuła się po domu nieubrana, nic nie robiąc. Jak taka osoba mogła iść do normalnej pracy? Po śmierci męża zgodziła się więc na propozycję pana Larousselle'a i zamieszkała w jednym z należących do niego domków. 

Noblista świetnie pokazał, jak wielką nienawiść żywią tak zwane porządne kobiety do osób pokroju Marii Cross. Nawet wtedy, gdy straciła dziecko, nie chciały dostrzec w niej zrozpaczonej matki. Rozprzestrzeniały plotki, że płacze i urządza pogrzeb na pokaz, i właściwie odmawiały jej prawa do żałoby. Ani przez chwilę nie litowały się też nad zmarłym na zapalenie opon mózgowych chłopczykiem. Matka oraz babka Rajmunda są o wiele wulgarniejsze i okrutniejsze niż ta „ladacznica”, ale niemal wszyscy w Bourdeaux uważają je za godne szacunku. 

Mauriaka lubię od zawsze, bo jest niezrównany w przedstawianiu waśni rodzinnych i namiętności oraz piętnowaniu obłudy. Posługuje się pięknym, kunsztownym językiem i mocno wnika w psychikę swoich bohaterów, którzy są pełni wad i sprzeczności, często skłóceni z innymi ludźmi i niezadowoleni z siebie. Trzeba mieć dużo empatii, by ich polubić czy choćby im współczuć. Główny bohater „Pustyni miłości” przez każdego zostanie uznany za mściwego, nienawidzącego kobiet dupka. Ale na jego przykładzie autor pokazuje, jak destrukcyjny wpływ na psychikę ma odrzucenie. Gdyby nie zawód miłosny, Rajmund byłby o wiele lepszym człowiekiem. 

Moja ocena: 5/6. 

---

François Mauriac, „Pustynia miłości” („Le Désert de l’amour”), przeł. Stefania Zgórska, Pax, 1984.