„Koniec romansu” Graham Greene

Narratorem „Końca romansu” jest Maurycy Bendrix, starzejący się pisarz. W roku 1939 poznał on Henryka Milesa i jego żonę Sarę. Przez pewien czas romansował z nią, jednak kobieta go porzuciła. Od tamtej pory Maurycy cierpi i tęskni. Po zakończeniu wojny spotyka Henryka i dowiaduje się, że Sara zaczęła zachowywać się w sposób bardzo dziwny – wieczorami często wychodzi z domu, ma jakieś tajemnice. Maurycy podejrzewa, że w jej życiu pojawił się kolejny mężczyzna. Jego zazdrość się potęguje...

„Koniec romansu” z pewnością nie należy do najwybitniejszych powieści Grahama Greene'a. W wyjątkowo nudny sposób autor poruszył tak ważne i trudne tematy jak ból spowodowany nieodwzajemnioną miłością, zdrada, wielka zazdrość, wpływ religii na życie ludzi. Sara, z powodu której Maurycy cierpi, to postać irytująco bezbarwna. Jej rozterki i dylematy wydają się sztuczne, wymyślne. Najciekawiej został przedstawiony detektyw Parkis. Pracuje on wyjątkowo nieporadnie – pierwsza z brzegu osoba śledziłaby podejrzanych lepiej niż on. A jednak kiedy pojawia się na horyzoncie, powieść nabiera lekkich rumieńców. 

Na głównego bohatera swoich książek Greene często wybierał starszego, statecznego mężczyznę z jakąś wadą fizyczną, bardzo przejmującego się moralnością. Taki też jest Maurycy z „Końca romansu”. Ma jedną nogę krótszą, bez końca rozmyśla, przeżywa różne rozterki duchowe. Jest poważny, systematyczny i sztywny w zachowaniu. Czuje przymus, by codziennie zapełnić papier określoną ilością wyrazów. Kiedy wykona swoją normę, przerywa pisanie nawet w samym środku pasjonującej sceny. 

„Garbus, kaleka – każdy ma jakąś sprężynkę, która wyzwala miłość”* – twierdzi Maurycy. Pewnego razu jego sprężynka spowodowała, że zakochała się w nim Sara. Mąż Sary został powołany do wojska, toteż kochankowie mogli spotykać się bez przeszkód. Maurycemu wydawało się, że łączy ich wielka miłość. Dlaczego więc Sara znienacka odeszła? O przyczynach zakończenia romansu dowiemy się z pamiętnika Sary, który został wpleciony w tekst powieści. Ale pamiętnik jest, niestety, jeszcze nudniejszy niż fragmenty pisane z perspektywy Maurycego.

---

* Graham Greene, „Koniec romansu”, przeł. Jan Józef Szczepański, PAX, 1957, str. 89.