„Szczelina” Józef Karika

 

Igor, główny bohater „Szczeliny” Józefa Kariki, mieszka na Słowacji. Ukończył studia, ale nie może znaleźć zatrudnienia w swoim zawodzie, najmuje się więc jako pomocnik przy rozbiórce budynków. Praca jest ciężka, kiepsko płatna, szkodliwa dla zdrowia (ach, te pyłki zalepiające płuca!) i na domiar złego frustrująca, bo zawodowi robotnicy, widząc w swoim gronie tak wykształconą osobę, nie umieją powstrzymać się od drwin. W tej sytuacji nie dziwi, że nieszczęsny magister próbuje zdobyć uznanie w innej dziedzinie, a mianowicie chce zasłynąć jako autor bloga mającego dużo odsłon i komentarzy. Takie zajęcie wymaga oczywiście czasu i poświęcenia, toteż Igor niejedną noc spędza przy laptopie, szykując wpisy mogące zainteresować internautów. Jakież jest jego zdziwienie, kiedy to właśnie w nielubianej pracy natrafia na ślad niesamowitej sprawy, którą mógłby opisać na blogu!... 

Akcja tego horroru toczy się najpierw w Żylinie, a potem w Trybeczu, czyli zalesionych górach pełnych rozpadlin, jaskiń, porzuconych chatek. W dzień góry te wyglądają niewinnie, nocą zaś sprawiają wrażenie niepokojących, niebezpiecznych, nawiedzanych przez coś, co wymyka się ludzkiemu pojmowaniu. Osoby, które się w nich zgubiły i potem odnalazły, opowiadają o obezwładniającym lęku, dezorientacji, dziwnych strefach ciszy; zresztą wśród odnalezionych są też tacy, którzy w ogóle nie potrafią powiedzieć nic sensownego i wkrótce trafiają do zakładów dla psychicznie chorych. 

Igor nie ma miłego charakteru. Im bardziej akcja posuwa się do przodu, tym trudniej go lubić i usprawiedliwiać. Jest zawistny, nielojalny, ciągle szuka mocnych wrażeń. Kiedyś brał narkotyki, potem malował graffiti, a teraz uzależnia się od popularności w internecie. Na początku powieści można podziwiać jego zaangażowanie w prowadzenie bloga, jednak ten podziw szybko zmienia się w niesmak, bo Igor zauważywszy, że spokojne wpisy mają mało wyświetleń, że internauci pragną konfliktów i kontrowersji, zaczyna zdobywać materiały w niezbyt uczciwy sposób. Potrafi na przykład prowokować ludzi do sprzeczek, po czym potajemnie nagrywać te kłótnie dyktafonem. 

„Szczelina” stylizowana jest na dokument. Józef Karika twierdzi, że Igor istnieje naprawdę i doświadczył wszystkiego, co zostało opisane w powieści. Czytelnik może w to uwierzyć albo nie. Ja oczywiście zdaję sobie sprawę, że cała ta historia to wymysł pisarza. Wymysł bardzo ciekawy i trzymający w napięciu; już dawno tak się nie bałam podczas czytania książki. Karika ma ogromną umiejętność tworzenia atmosfery grozy i przekonywania czytelnika, że na Ziemi wciąż istnieją miejsca, które wymykają się ludzkiemu poznaniu. Jeśli trafimy w takie miejsce, bardzo szybko pryska nasze złudzenie, że rozumiemy rzeczywistość. Wystarczy jakiś drobiazg, coś odbiegającego od normy, niedającego się wytłumaczyć i w mig tracimy orientację, poczucie tożsamości, rozsądek; zaczyna nami rządzić niepohamowany strach. 

---
Józef Karika, „Szczelina”, przeł. Joanna Betlej, Stara Szkoła, 2018