„Ułomna ręka sprawiedliwości” P.D. James

 

„Ułomna ręka sprawiedliwości” P.D. James zaczyna się od informacji, że Venetia Aldridge, radczyni królewska, za czternaście tygodni umrze. Potem następuje długie, bo zajmujące aż około sto sześćdziesiąt stron wprowadzenie. Autorka zarysowuje w nim charakter ofiary oraz zapoznaje czytelnika z postaciami, wśród których najprawdopodobniej znajduje się morderca. Dzięki temu można próbować odgadnąć, z czyjej winy i z jakiego powodu Venetia odejdzie z tego świata.

Jaką osobą jest radczyni? Rozwiedzioną, pewną siebie, zamożną, inteligentną. Rodzice wychowywali ją surowo i nie zachęcali do zostania adwokatem, ale ona dzięki uporowi i ciężkiej pracy spełniła swoje marzenia. Oczywiście wielu prawników zazdrości jej talentu i kariery, innym przeszkadza, że jest bezkompromisowa i pragnie unowocześnić kancelarię. Koledzy określają Venetię jako trudną we współżyciu, a osoby spoza środowiska prawniczego za nieuczciwą. Ktoś twierdzi: „Zawsze zadawała się z kryminalistami, tak przedstawiała ich ciemne sprawki, żeby wyglądali na niewiniątka”[1].

Sama Venetia nie uważa, że robi coś złego. Przecież tego właśnie od niej wymagano, by bez względu na swoją opinię o oskarżonych przekonywała ławę przysięgłych, że akt oskarżenia budzi wątpliwości. A ponieważ ma dar krasomówczy, bardzo często udaje jej się odwrócić kota ogonem i sprawić, że ławnicy tracą pewność siebie i uniewinniają pedofilów, morderców... Jeśli uwolniony zbrodniarz ponownie popełnia tę samą zbrodnię, Venetia twierdzi, że winny jest system prawniczy, a nie ona. 

Spośród drugoplanowych postaci najciekawsi są Adam Dalgliesh, Octavia oraz Ashe. Ten pierwszy stara się wyjaśnić zagadkę śmierci Venetii i od razu zaczyna podejrzewać, że ma przed sobą „jedną z tych spraw, których wszyscy detektywi boją się jak zarazy: morderca będzie znany, lecz nie zdołają zgromadzić dowodów wystarczających, by prokurator postawił podejrzanego w stan oskarżenia”[2]. Octavia to osiemnastoletnia córka Venetii, pozbawiona urody, inteligencji i ambicji, łatwo dająca się oszukać czy zranić. Być może to wina matki, która zawsze wolała iść do sądu niż spędzać czas ze swoim jedynym dzieckiem. Teraz nastolatka zostaje sama, bez żadnej rodziny. Dziedziczy duży majątek – czy zdoła go upilnować? Czy odróżni przyjaciół od oszustów? Przez pierwsze dni po śmierci matki pomaga jej przebrnąć Ashe, młody przystojny mężczyzna, wokół którego autorka tworzy aurę grozy i niepewności; długo nie wiadomo, czy on naprawdę lubi opryskliwą, zakompleksioną Octavię, czy chce ją skrzywdzić.

P.D. James zwraca uwagę czytelnika na fakt, że prokurator często wie, kim jest morderca, ale ponieważ nie udaje się zebrać wystarczających dowodów jego winy, nie kieruje sprawy do sądu, co działa na policjantów zniechęcająco – cały ich wysiłek włożony w śledztwo okazuje się wtedy daremny. Jeśli chodzi o prawo, autorka jest pesymistką. W książce padają takie oto słowa: „Wszelka ludzka sprawiedliwość jest z konieczności niedoskonała”[3], „Nasz system sądowniczy jest dziełem człowieka, a zatem ręka sprawiedliwości bywa ułomna. Prawo zazwyczaj zwycięża jedynie w ograniczonym stopniu”[4].

Ten ciekawy kryminał napisany został eleganckim, a zarazem ironicznym językiem i nie ocieka krwią, opisów śledztwa też w nim niewiele. Autorka stawia na dopracowaną intrygę, wiarygodność psychologiczną i starannie oddane tło, czyli Londyn z czasów przed wprowadzeniem komputerów. W powieści panuje specyficzny angielski klimat – do niezamężnych kobiet bohaterowie zwracają się per „panno”, a o winie bądź niewinności oskarżonego decyduje ława przysięgłych, często zmanipulowana przez sprytnego adwokata. Kancelaria, w której dzieje się spora część akcji, pokazana została jako miejsce przepojone intrygami i złymi emocjami. Świetne są też rozmowy między prawnikami, na pozór uprzejme, lecz przecież pełne podtekstów i jadu. 

 

Moja ocena: 5/6.

---

[1] P.D. James, „Ułomna ręka sprawiedliwości”, przeł. Barbara Cendrowska, Buchmann, 2012, s. 278.

[2] Tamże, s. 320.

[3] Tamże, s. 606.

[4] Tamże, s. 607.