James Michener „Powieść”

„Powieść” Jamesa Michenera czytałam przez trzy tygodnie. To długo, bardzo długo. Ktoś mógłby zapytać: taka ta książka nudna? O nie! Nie jest nudna, wprost przeciwnie, cudna i tak pasjonująca, że chciałam jak najdłużej sycić się jej klimatem i obcować z bohaterami, bo bohaterowie to osoby, dla których literatura jest sensem życia. To pisarze, redaktorzy, profesorowie, czytelniczka. Wszyscy oni przepełnieni są miłością do książek i z pasją albo tworzą, albo czytają, albo organizują spotkania autorskie. Powieść o takiej tematyce idealnie trafia w mój gust i sprawia, że mam chęć czytać jeszcze więcej.

Michener należy do tych pisarzy, którzy – tak jak Jürgen Thorwald i Arthur Hailey – łączyli w swoich książkach ciekawą fabułę z dużą porcją wiedzy. Czytelnik nie tylko przeżywa wraz z bohaterami ich przygody, ale też dokładnie poznaje środowisko, w jakim się obracają. W „Powieści”, jak już sama nazwa wskazuje,  przedstawione zostało niemal wszystko, co związane jest z branżą wydawniczą. Poza tym kandydat na pisarza znajdzie u Michenera mnóstwo porad na temat rzemiosła pisarskiego i dowie się, że od talentu ważniejsze są takie cechy jak wytrwałość i umiejętność współpracy z redaktorem. 

Pod względem kompozycji „Powieść” składa się z czterech części. W każdej autor skupia się na innej postaci i ukazuje branżę wydawniczą z innego punktu widzenia. Bohater pierwszej części to pisarz Lucas Yoder, Niemiec mieszkający w Pensylwanii. Jest pracowity i lojalny, kiedy odniósł sukces, nie zapomniał o redaktorce, która w latach niepowodzeń dodawała mu otuchy. Następnie obserwujemy życie zawodowe i prywatne tej właśnie pani redaktor, istnej pracoholiczki. Część trzecia opowiada o Karlu Strieberze, który początkowo pragnął pisać, ale kiedy przekonał się, że spod jego pióra wychodzą mierne utwory, zajął się prowadzeniem warsztatów pisarskich i krytyką. Jako krytyk nie mści się na zdolniejszych pisarzach, ale z całego serca ich wspiera. Ostatni rozdział przedstawia bogatą czytelniczkę, a zarazem dumną babcię uzdolnionego literacko chłopca. 

Wiele fragmentów „Powieści” ogromnie mi się podobało. Wymienię kilka swoich ulubionych: panna Marmelle grzebiąca w stosach maszynopisów napływających codziennie do wydawnictwa, z zapałem próbująca znaleźć wśród nich arcydzieło, opis przekształcania się łobuziary w mola książkowego, podróż po Grecji, wykłady profesora o niedocenianych i przereklamowanych pisarzach amerykańskich, bardzo taktownie przedstawiony wątek homoseksualny, opowieści o amiszach, z których wywodzi się żona Lucasa i... pałaszowanie pensylwańskiej kaszanki. 

Podczas czytania bałam się, że ta ujmująca, arcyciekawa powieść pod koniec „popsuje się”, i niestety, moje złe przeczucia się sprawdziły. Do ostatniej części Michener niepotrzebnie wprowadził wątek morderstwa. Być może chciał w ten sposób urozmaicić i przyspieszyć akcję, ale na mnie ten zabieg zadziałał odwrotnie - odebrałam go jako dysonans. Ale to jedyna i niewielka wada tej wspaniałej książki.

---

James Michener, „Powieść” („The Novel”), przeł. Wacław Niepokólczycki, Amber, 1995.