André Maurois „Klimaty”

André Maurois znany jest głównie jako autor biografii Balzaka, Wiktora Hugo oraz innych sławnych postaci. Nie wszyscy wiedzą, że napisał on także powieść psychologiczną pt. „Klimaty”. Akcja tej powieści toczy się na początku dwudziestego wieku we Francji. Główny bohater nazywa się Filip Marcenat. Jest potomkiem starego ustosunkowanego rodu, wychowano go w pałacyku. Kiedy zakochał się w Odyli Malet, pochodzącej z biednej, skompromitowanej rodziny o swobodnych obyczajach, rodzice jego nie byli zachwyceni, ale w końcu zgodzili się na ślub.

Przed ślubem Filip był młodzieńcem nieśmiałym, spokojnym, pogrążonym w książkach. Po ślubie stał się bardzo zaborczy, nieprzyjemny. Szybko doszedł do wniosku, że „Odyla rzeczywista nie była tą, którą pokochałem”[1]. Zachowywał się wobec niej jak prokurator wobec podejrzanej, zmuszał, by tłumaczyła się z każdej minuty spędzonej poza domem, a gdy przyłapał ją na jakimś wykręcie, pretensjom nie było końca. Odyla lubiła wesołe towarzystwo, przyjęcia i rozrywki, tymczasem on chciał, by przesiadywali tylko we dwoje. Cieszył się, gdy chorowała, bo wtedy mógł się nią opiekować i mieć ją na oku.

Czy to miłość, czy niewola? Maurois głęboko analizuje problemy małżeńskie tej pary, zastanawia się, dlaczego Filip tak się zmienił po ślubie. Czy to Odyla sprowokowała go do zazdrości, a może z żadną kobietą nie byłby szczęśliwy? Kiedy przed ślubem odwiedził rodzinę Odyli, stwierdził: „U Maletów nie czułem się dobrze, to nie był mój klimat”[2]. Ona z kolei dusiła się w otoczeniu, które mu odpowiadało. Kiedy do tych trudności dołączyły zazdrość i podejrzenia, miłość straciła szanse na przetrwanie. „Podejrzenia, założone w umyśle, wybuchają jak miny łańcuchowe i niszczą miłość eksplozjami, następującymi jedna po drugiej”[3] – pisze Maurois.

Opowieść o miłości Filipa do Odyli to pierwsza część książki. Na drugą składają się wynurzenia zakochanej w Filipie Izabeli. Izabela opowiada o ponurym dzieciństwie, o nieczułej matce, o tym, jakie zmiany w jej życiu spowodował wybuch wojny. Takie dziewczęta jak ona, zakompleksione, wychowywane po staroświecku, zaczęły pracować w szpitalach, spotykać się z ludźmi i stawać nowoczesnymi kobietami. Dzięki pracy sanitariuszki Izabela nabrała pewności siebie, zaprzyjaźniła się też z Reną, kuzynką Filipa, czarną owcą rodziny Marcenatów. Rena nie chciała wyjść za mąż, nie słuchała rodziców, uparła się, że będzie sama mieszkać w Paryżu. 

André Maurois był mistrzem w analizowaniu uczuć. Jego powieść napisana została eleganckim, pełnym wykwintnych porównań stylem. Jest przyjemnie staroświecka, a przy tym nie nudna – trudno zachować obojętność, czytając o perypetiach sercowych bohaterów, a wątek Filipa i Odyli kończy się w sposób zaskakujący. 

---

[1] Maurois André, „Klimaty” („Climats”), przeł.Wacław Rogowicz, Artes, 1992, str. 25. 

[2] Tamże, str. 33.

[3] Tamże, str. 63.