„Genitrix” François Mauriac

Wyobraźcie sobie prowincjonalny dom, z zewnątrz zadbany i porządny, w środku którego dzieją się rzeczy straszne. Podzielony jest na strefy, niczym na terenie ogarniętym wojną. W jednej części, nazywanej „siedliskiem wroga”, mieszka ciężarna Matylda, w drugiej - jej świeżo poślubiony mąż Fernand ze swoją matką Felicją.

Przed zawarciem małżeństwa Matylda tkwiła na łasce krewnych. Któregoś razu ujrzała Fernanda w ogrodzie, gdzie potajemnie palił papierosa oraz zjadał melona (matka nie pozwalała mu jeść owoców, bo uważała, że szkodzą na żołądek). I nie byłoby w tej konspiracji nic dziwnego, gdyby nie fakt, że Fernand miał już lat... pięćdziesiąt. W głowie młodej kobiety powstał szaleńczy pomysł: wyda się za tego kawalera-maminsynka, zmieni upokarzający status ubogiej krewnej na status żony. Sądziła, że łatwo poradzi sobie z zastraszonym, niemęskim mężczyzną. I tak się stało: Fernand pozwolił się zdobyć i został jej mężem.

Gdyby Matylda wiedziała, na co się porywa! Gdyby wiedziała, jakimi pobudkami kierował się Fernand! Bo nie z miłości ją poślubił. Ten maminsynek w głębi duszy cierpiał, nie czuł się szczęśliwy. Matka była jakby słońcem, wokół którego on krążył niczym orbita. Ale nie krążył z miłością, tylko raczej z nienawiścią, świadomy swojej zależności, śmieszności, upokorzony, sfrustrowany. Czasami zdobywał się na odruchy buntu. Wyjeżdżał wtedy do Bourdeaux i przez kilka dni mieszkał u kobiety lekkich obyczajów, czym doprowadzał matkę do pasji. Kiedy uznał, że już wystarczy, z ulgą wracał do swego domu na prowincji. Tak było i z małżeństwem. Poślubił Matyldę, by zdenerwować matkę. Szybko znużył się żoną i przestał się nią interesować. Samotna, bezbronna kobieta miała niewielkie szanse w walce z okrutną, rozgniewaną teściową...

Matylda rozumie, że w tak dramatycznej sytuacji znalazła się z własnej winy. Sama dążyła do tego małżeństwa, kierowały nią pobudki materialne - chciała po prostu mieć swój dom:

„Sama ściągnęłaś na siebie to nieszczęście. Żaden odruch czułości nie wiódł cię do tego starego człowieka. Jakiś kreci instynkt kazał ci szukać jakiegokolwiek wyjścia z twego upokarzającego położenia. Najgorsze w ciężkich warunkach życiowych jest to, że każą nam patrzeć na ludzi pod kątem widzenia ich przydatności, że bierzemy pod uwagę tylko ich użyteczność. Każdą istotę, każde wydarzenie badałaś i odkrywałaś jak karty w oczekiwaniu na atut”*

„Genitrix” Françoisa Mauriaka powstał w roku 1923. Jest to krótka, bardzo ciekawa, poruszająca historia o nieszczęśliwej kobiecie, o odwiecznej walce synowa-teściowa, o patologicznej zależności niektórych dorosłych synów od matek. Przerażająca opowieść, z mocno rozwiniętą warstwą psychologiczną, napisana z wielkim kunsztem literackim.

PS. Książkę tę poleciłabym miłośnikom dobrej literatury, a także mężatkom, które narzekają na swoje teściowe. Być może dojdziecie do wniosku, że w porównaniu z Felicją matki Waszych mężów to aniołki :)

5/6.

---

* François Mauriac, „Genitrix”, tł. Gabriela Mycielska, 1979, Wydawnictwo Literackie, str. 28.