„Emigranci” Vilhelm Moberg

Szwecja, lata pięćdziesiąte dziewiętnastego wieku. Młodziutki Karl Oskar zaciąga pożyczkę, odkupuje od rodziców gospodarstwo i żeni się z Krystyną. Lecz choć robi wszystko, co możliwe, nie potrafi wyżywić szybko powiększającej się rodziny. Zamiast spłacać długi, brnie w kolejne. Traci krowę, owce. Na jego ziemi nic nie chce rosnąć, i nic dziwnego, bo jest to piach pokryty kamieniami. „Jak gdyby w tym właśnie miejscu kamienie spadały z nieba przez wszystkie sześć dni stworzenia świata” (s. 20). Na domiar złego ciągle dochodzi do klęsk żywiołowych. Młody gospodarz uświadamia sobie, że marnuje najlepsze lata życia na wyniszczającą, daremną harówkę i niczego nie osiągnie, a na starość będzie ciężarem dla dzieci. A przecież i on, i żona są silni, pracowici, zaradni i gdyby tylko dostali szansę, gdyby mieli lepsze miejsce do życia, mogliby wiele zdziałać.

Kilka cytatów z „Emigrantów” Vilhelma Moberga

„Skręcam się od męki, kiedy myślę o tym, czego na tej ziemi nie zaznałem. Sam przed sobą się wstydzę, ale choć człowiek już stary, jest w nim jednak coś, jakąś nadzieja, odrobina nadziei. Coś mi mówi: Może i jeszcze ciebie coś czeka, gdzieś w świecie. Może nie umrzesz nie zaznawszy tego, czego ci tak brakowało. We własnej zagrodzie byłeś jak bezpański pies, jak bezdomne stworzenie. Włóczyłeś się, szukałeś, żebrałeś, we własnym domu wygłodzony. To prawda. Któż bardziej niż ty zgłodniały jest tego, co kobieta może dać mężczyźnie… Wstyd mi trochę… ale… czy biedny człowiek nie powinien mieć jednak ubogiej, żałosnej nadziei… żeby móc dalej dreptać i szukać” (s. 272). 

„Do boju!” Lu Xun

Kilka ostatnich wieczorów spędziłam z niewielką książeczką zatytułowaną „Do boju!”, napisaną przez wybitnego chińskiego pisarza Lu Xana i zawierającą czternaście opowiadań z roku 1922. Wbrew tytułowi nie są to teksty o tematyce wojennej, lecz o zwyczajnym życiu mieszkańców wsi i Pekinu, zmagających się z różnego rodzaju nieszczęściami – nędzą, strachem, brakiem perspektyw na przyszłość, a nawet z utratą ukochanego dziecka.

„Prawy zabójca” Håkan Nesser

„Był wieczór pod koniec maja. Niesprawiedliwa wojna w Ukrainie trwała od równo trzech miesięcy, jednakże w rejonie zachodniej Gotalandii znękanego królestwa Szwecji panował spokój i miłe, prawie letnie ciepło”[1] – tak zaczyna się „Prawy zabójca” Håkana Nessera, czyli dziewiąty tom cyklu o komisarzu Barbarottim. W dzielnicy Kvarnbo, zamieszkanej głównie przez samotne matki z dziećmi, zostaje zamordowany nauczyciel wychowania fizycznego, a wkrótce zabójca uderza po raz kolejny .

Śledztwo jest trudne, bo choć policjanci od początku znają godzinę popełnienia zbrodni, narzędzie zbrodni i tożsamość ofiar, to nie wiedzą, czy sprawca wybierał je przypadkowo, czy też miał jakiś motyw, a jeśli tak, to jaki. Wypytywanie mieszkańców dzielnicy i pracowników szkoły nic nie daje. „Nikt nie widział mordercy ani nikogo, kto by na takiego wyglądał albo się tak zachowywał”[2]. Nigdzie nie widać żadnych tropów, żadnego punktu zaczepienia.

„DJ Bambi” Auður Ava Ólafsdóttir

Narratorką powieści „DJ Bambi” jest Long, która czeka na ostatni etap chirurgicznej korekcji płci, urodziła się bowiem w męskim ciele, a pragnie mieć kobiece. Przeszła już przez wstawianie sztucznych piersi, zmieniła dane w dokumentach, przyjmuje leki hormonalne, ale wciąż czeka na, jak to nazywa, „dolny zabieg”. A kolejka jest bardzo długa, gdyż w Islandii przeprowadza się zaledwie dwie takie operacje rocznie, w dodatku pierwszeństwo mają osoby zagrożone samobójstwem. Bohaterka uważa to za trochę niesprawiedliwe, gdyż ma już sześćdziesiąt jeden lat i nie zostało jej zbyt wiele czasu. A na zagraniczną operację jej nie stać, musi przecież spłacać kredyt mieszkaniowy i szykować pieniądze na zabudowę balkonu. Znajomi uważają, że powinna dać spokój, że w jej wieku już za późno na poważne zmiany, ona jednak nie rezygnuje. Bo choć żadnych związków z mężczyznami już nie pragnie, chciałaby przynajmniej umrzeć w odpowiednim ciele.