„Utracona” Karin Fossum

Uporządkowany, flegmatyczny Gunder krąży pomiędzy domem a pracą, żyje oszczędnie i samotnie. Choć przekroczył pięćdziesiątkę, nigdy nie był związany z kobietą. Aż tu nagle zamarzyła mu się żona, i to koniecznie z Indii. Siostra – jedyna bliska mu osoba – jest przerażona tą ekstrawagancją. Bo jak to, Hinduska miałaby zamieszkać w zimnej Norwegii? I to na prowincji, gdzie nastawienie do obcokrajowców nie jest zbyt przyjazne? Jednak Gunder nie liczy się z przestrogami i uparcie dąży do celu. Poznaje ciemnoskórą Poonę, oświadcza się. A potem szykuje dom na jej przyjęcie. Ukochana wydaje mu się ósmym cudem świata: delikatna, filigranowa, pełna ciepła i spragniona męskiej opieki, zupełnie inna niż wysokie, niezależne i często niesympatyczne Norweżki. Zakochany marzyciel bezustannie myśli o swojej wybrance i ma wrażenie, że płonie. Aż wreszcie nadchodzi dzień, kiedy trzeba odebrać ją z lotniska.

 

I na tym skończę opowiadanie o fabule, ponieważ dalsze wydarzenia nie przebiegają tak, jak można by się spodziewać. We wsi, która miała być spokojnym domem dla Poony, dochodzi do wyjątkowo okrutnej zbrodni i wszystko się komplikuje. Śledztwo od początku jest trudne, już samo ustalenie tożsamości ofiary sprawia problemy, w efekcie czego morderca zyskuje czas na zacieranie śladów i przygotowanie alibi. W dodatku, jak to bywa w małych społecznościach, ludzie nie chcą dzielić się z obcymi swoimi spostrzeżeniami i podejrzeniami. Boją się ściągnąć uwagę policji i dziennikarzy na kogoś niewinnego, boją się ostracyzmu ze strony sąsiadów, przekonani są zresztą, że mordercy trzeba szukać gdzieś indziej, bo tu nikt nigdy nie zachowywał się dziwnie ani agresywnie. 

Karin Fossum przybliża postacie kilkorga mieszkańców tej wsi, a także oficera prowadzącego śledztwo. Jest to Konrad Sejer, niemłody już wdowiec. Ukrywający emocje, nieśmiały, nieprzepadający za grzebaniem w cudzej prywatności. Grzeczny wobec przestępców. Nie uderzy podejrzanego, raczej zamówi dla niego ulubioną potrawę. Ale za tym zachowaniem kryje się nie tyle współczucie, bo dlaczego miałby współczuć mordercy, co chęć uspokojenia go, zasugerowania, że ma do czynienia z niegroźnym starszym panem. W rzeczywistości Sejer jest silny, wytrwały i skuteczny. O śledztwie myśli dniami i nocami, „wtapia się w nie”. 

Kryminały często są smutne – i powinny takie być, kryminał na wesoło to według mnie jakieś nieporozumienie – ale ten jest jeszcze smutniejszy od innych, wręcz przytłaczający, porażający ogromem ukazanego zła. „Utracona” to jedna z tych książek, których treści długo nie może się zapomnieć, a przynajmniej ja nie mogę. Choć od przeczytania minęło trochę czasu, wciąż mam w pamięci Poonę gotową jechać do nieznanej Norwegii, Gundera cieszącego się, że będzie miał kogo adorować, mordercę i innych bohaterów. Ta powieść ma nie tylko ciekawą intrygę, ale też rozbudowaną warstwę psychologiczną. Autorka pokazuje, jak dochodzi do morderstwa, jak wpływa ono na życie osób z otoczenia ofiary, jak trudno jest skazać zbrodniarza, kiedy ten ma do pomocy przebiegłego, pozbawionego sumienia adwokata. Zresztą czy można mieć stuprocentową pewność, że złapało się właściwego człowieka?... 

Moja ocena: 5/6

---

Karin Fossum, „Utracona”, przeł. Arkadiusz Nakoniecznik, Znak, 2009