„Matnia” Anna Piecyk

Niedawno podjęłam decyzję, że nie będę już czytała książek wydawanych za pieniądze autorów, bo straciłam nadzieję, że znajdę wśród nich coś wartościowego. Nawet jeżeli treść mnie zaciekawi, i tak będę się irytowała podczas czytania – vanitowcy słyną przecież z lekceważącego stosunku do redakcji, a mnie do szału doprowadzają zdania typu „Tego ranka wstałam rano”. Kiedy więc kilka dni temu wybierałam sobie coś do czytania, zwracałam uwagę na wydawnictwo. Wpadła mi w oko „Matnia” Anny Piecyk. Z okładki dowiedziałam się, że to psychologiczna powieść o alkoholizmie, miłości i nienawiści. Takie tematy to ja lubię. Książkę wprowadziła na rynek Oficynka. Cóż to za wydawnictwo? Godne zaufania, bo wydają w nim znani mi autorzy: Katarzyna Mlek, Paweł Pollak, Tomasz Białkowski. Przyniosłam więc „Matnię” do domu, zaczęłam czytać i... 

Poczułam się tak, jakbym weszła do restauracji, zamówiła wykwintną potrawę i otrzymała placek z dwóch składników. W dodatku przypalony. Słowem: książka okazała się nie tylko nieporadnie napisana, ale i pełna błędów. Rozgoryczona, poszukałam w necie informacji o autorce. Dowiedziałam się, że „Matnia” to jej druga powieść. Pierwszą, zatytułowaną „Pustka”, wydała w Warszawskiej Firmie Wydawniczej (vanity publishing).

Nie wątpię, że Anna Piecyk zdobyła dużo wiadomości na temat alkoholizmu. Starała się – to widać. I za to można ją pochwalić. Ale nie wystarczy zebrać materiał. Pisarz musi umieć wyobrazić sobie emocje swoich bohaterów i za pomocą odpowiednio dobranego słownictwa sprawić, by czytelnik też je poczuł. Tylko w takim wypadku książka będzie wiarygodna i ciekawa. Annie Piecyk niestety nie udało się tchnąć życia w wymyślone przez siebie postacie. Są one sztuczne i nudzą nawet wtedy, kiedy opowiadają o największych tragediach. 

Fabuła obejmuje wydarzenia od roku 1972 do... 2062. Główni bohaterowie to mała Grażyna, jej starszy brat Rysiek, ich wuj Tadeusz oraz wychowywany przez alkoholików dziewiętnastoletni Filip. Opowiadają oni o swoich przeżyciach. Szkoda tylko, że każda postać wyraża się w ten sam sposób i że autorka nie zadbała o realizm. Spójrzmy, co się dzieje, kiedy chłopak bez żadnych kwalifikacji postanowił pójść do pracy. Kupił gazetę. Znalazł w niej informację, że firma potrzebuje osoby do tworzenia stron internetowych. Zgłosił się. Był jedynym kandydatem. Szef niemal rzucił się mu na szyję i nie sprawdzając jego umiejętności, nie pytając o nic, dał mu do podpisania umowę. Autorka najwidoczniej uważa, że znalezienie w Polsce dobrze płatnej pracy jest tak proste jak kupienie papieru toaletowego.

Na str. 45 przeczytałam, że Grażynka pobiegła „szybko do łazienki”, a kilka zdań dalej – że umyła się w kuchni, bo u nich nie było łazienki. To w końcu gdzie ta dzieweczka się umyła? Niekiedy pojawiają się bzdurne stwierdzenia. Narrator opowiada na przykład o kobiecie mocno ranionej nożem w brzuch i komentuje w ten sposób: „Najbardziej w tym wszystkim ucierpiał Oliwer. To on widział całe zdarzenie” (s. 177). Oliwer jest psem, który ze swej kryjówki patrzył na napaść. Czyli według autorki obserwator cierpi bardziej niż osoba czująca potworny ból.

I na koniec – błędy! Ortograficzne, interpunkcyjne, do tego powtórzenia, nieprawidłowe zapisy dialogów itd. Aby nikt mi nie zarzucił, że coś sobie wymyśliłam, podam przykłady:

Trzasnąłem tylko drzwiami na dowiedzenia (s. 96)

jakby niedowierzała moim słowom (s. 134)

zarabiał pieniądze, ale większość z nich szło na alkohol (s. 23)

jak może chodzić w tak wysokich obcasach (s. 131)

Pobiegłem za tą w rudych włosach, idącej w kierunku sali, w której leżała moja mama (s. 116)

Dorosłem szybciej niż jej się wydawało (s. 148)

Odkąd pamiętam Agata miała zepsuty zamek (s. 155)

Chociaż nie zawsze tak było. Czasem rodzice byli w porządku i było nawet przyjemnie (s. 22)

Bardzo za Tobą tęsknię, siostrzyczko (s. 88) – powinno być „tobą”, bo bohater nie pisze do siostry, tylko mówi.

A oto dwa przykłady nieprawidłowo zapisanych dialogów:

– Nie wracam do Warszawy. – Oznajmiłam swoją decyzję matce, która po tej informacji z trudem wykrztusiła z siebie słowa. – Żartujesz? – zapytała.
– Nie. Mówię poważnie. (s. 147)

– Dam radę. Do widzenia. Do domu doszedłem bardzo zmęczony, a tu trzeba było jeszcze zabrać się za pitraszenie. Chciałem zrobić mamie niespodziankę. (s. 89)

Niektórzy uważają, że nie powinno się krytykować polskich książek, bo autorów może to zaboleć. Nie wiem, dlaczego miałabym traktować ich lepiej niż na przykład kucharza w restauracji. Każdy, kto zamiast zamówionego przysmaku dostałby dwuskładnikową papkę, ogromnie by się rozgniewał i opowiadał wszystkim o tym przykrym zdarzeniu. Ludzie współczuliby nie kucharzowi, tylko nieszczęsnemu klientowi. Dlaczego z autorami miałoby być inaczej? Sięgnęłam po powieść wydaną w tzw. normalnym wydawnictwie, reklamowaną jako psychologiczno-obyczajowa. To, co dostałam, jest powierzchowne, napisane ubogim i topornym językiem, naiwne, pełne błędów. Mam prawo czuć się niezadowolona i powiedzieć o tym innym.

---

Anna Piecyk, „Matnia”, Oficynka, 2013. Redakcja: Iwona Joć. Książka ma 182 strony.