„Lusia” Zdzisława Domolewskiego, czyli ciekawa, niesłusznie zapomniana powieść grozy

Szkoda, że nawet miłośnicy literatury z dreszczykiem nie czytają „Lusi” Zdzisława Domolewskiego – bo z braku ocen na Biblionetce i LC wnoszę, że nie czytają. A jest to nie tylko arcyciekawa historia o spotkaniu człowieka ze zjawiskami nadprzyrodzonymi, ale też mądra powieść psychologiczna o cierpieniu dzieci, których matka zniknęła bez śladu, i wspaniała podróż do czasów schyłku PRL-u. Autor umiejętnie wprowadza elementy typowe dla powieści grozy – jest tu i zamaskowane podziemne przejście, i zrujnowany dom, w którym słychać dziwne odgłosy, i trójkątny pokój przesiąknięty trupim odorem. Akcja toczy się niespiesznie, ale klimat niepokoju wciąż narasta. 

Główny bohater nosi imię Jan, ma synka Daniela, córkę Monikę i piękną żonę Wandę. Nagle ta żona znika. Poszukiwania nie dają odpowiedzi na pytanie, co się z nią stało. Opuszczony mąż próbuje sprzedać dom, sądząc, że w nowym otoczeniu dzieci odżyją, bo tutaj, w miejscu, które na każdym kroku przypomina im matkę, wpadają w coraz większy smutek i dziczeją. Poza tym czuje się jak w akwarium: domostwo otaczają wysokie kamienice, z okna naprzeciwko obserwuje go stary ubek, a ze strychu – podejrzana kobieta. Na domiar złego nastoletnia Monika zauważa w piwnicy coś dziwnego. Czy naprawdę ktoś ukrywa się za cegłami, czy też może ta dziewczynka, wchodząca w okres dojrzewania, przyciąga do siebie duchy? Jan wyczuwa coraz większe zagrożenie. Jednak nikt nie chce kupić rudery w podupadłej dzielnicy. Braccy są skazani na przebywanie w tym okropnym, klaustrofobicznym miejscu. 

Autor lubi i umie pisać o erotyce. Jedna z ciekawszych scen przedstawia zbliżenie Jana z tajemniczą sąsiadką, do którego dochodzi na strychu pomiędzy płachtami mokrych prześcieradeł. Mężczyzna, żyjący od kilku lat samotnie, z zachwytem rzuca się na kobietę okazującą chęć na seks i nie zastanawia się, kim ona jest ani skąd tyle wie o jego rodzinie. 

Tłem wydarzeń jest umierający PRL. Jan obserwuje demonstracje uliczne, stoi w olbrzymiej kolejce po masło czy dżem, bierze udział w konkursie na pomnik bojowników o socjalistyczną władzę. Nie lubi komunizmu, ale straciwszy nie ze swojej winy pracę w szkole, nie ma pieniędzy na kupienie jedzenia. Rzeźbi więc pomnik, jednak nie wiadomo dlaczego jednej z figur nadaje twarz swojego syna. Można sobie wyobrazić, jaki wstyd czuje chłopiec, kiedy odkrywa prawdę. 

Czy rodzina Brackich naprawdę zetknęła się z duchami? Kto podrzucał Janowi obsceniczne rysunki? A kto odwiedzał Monikę podczas jej wakacji u wujostwa? Co pan Kwietniak ukrywał w szafie i skąd napływał obrzydliwy zapach? Dlaczego piękna Klara, której stopę zmiażdżyły koła limuzyny, nie okazywała bólu i spacerowała jakby nigdy nic? Kim była tytułowa Lusia? Co spotkało żonę Jana? Pytania można by mnożyć. Niestety, autor nie na każde udziela odpowiedzi i jest to jedyny, niewielki zresztą, mankament powieści. Możliwe też, że to ja nie skojarzyłam wszystkich faktów. Tak czy siak, „Lusię” warto przeczytać. Domolewski pisze tak barwnie i smakowicie, że obcowanie z jego prozą to ogromna przyjemność. 

---

Zdzisław Domolewski, „Lusia”, Zysk i S-ka, 1998.