„Zbyt krótkie szczęście” Paweł Pollak

Marek Przygodny ze „Zbyt krótkiego szczęścia” Pawła Pollaka pracuje we wrocławskim wydziale zabójstw i nawet w Święto Zmarłych nie może poleżeć spokojnie na kanapie, bo oto jakiś bezczelny przestępca strzela do dwojga nastolatków. Komisarz musi więc jechać na miejsce zbrodni, powiadomić rodziny ofiar, prowadzić śledztwo. Sprawę tę próbuje rozwikłać również jego przyjaciel dziennikarz Jerzy Kuriata, tyle że jemu mniej zależy na wtrąceniu mordercy do więzienia, a bardziej na zdobyciu sławy. Obaj panowie ni to ze sobą rywalizują, ni to współpracują; czasami dzielą się zdobytymi informacjami, a czasami nie. 

Ceniony przez zwierzchników Przygodny tym razem ma kłopoty z doprowadzeniem śledztwa do końca. Trochę w tym jego winy, bo na przykład nie przesłuchuje wszystkich osób, które mogłyby powiedzieć coś ważnego, nie rozmawia na osobności z przyjaciółmi ofiar. Lubi działać w pojedynkę, ponadto uważa, że z racji wieku i doświadczenia może pewnych ludzi ot tak wykluczać z kręgu podejrzanych. A to niedopuszczalne. Rasowy policjant powinien podejrzewać wszystkich, łącznie z własnymi dziećmi i kochanką. Zachowując się tak jak Przygodny, można popełnić tragiczną pomyłkę. 

Z czego wynika rozkojarzenie komisarza? Otóż ma on wielkie problemy osobiste. Niedawno wziął rozwód i jeszcze nie zdążył przyzwyczaić się do nowej sytuacji. Czuje ogromne wyrzuty sumienia i wstyd, że porzucił Gabi, ale nie potrafi żyć z kobietą, której nie kocha. Podobnie jak wielu innych mężczyzn z książek Pollaka, nie umie pogodzić się z faktem, że szczęście trwało tylko kilka dni lub kilka lat. Nie można nazwać go człowiekiem złym czy egoistycznym, po prostu potrzeba szukania miłości jest w nim tak silna, że ze wszystkich sił stara się ją zaspokoić – nawet kosztem narażenia się na ostracyzm. I rzeczywiście doświadcza nieprzyjemności: dawni znajomi zerwali z nim kontakty, eksżona przedstawia się jako poszkodowana. Przygodny mieszka teraz w wynajętym pokoiku i po pracy nie ma do kogo otworzyć ust. Przekonuje się, że bardzo trudno jest zmienić życie, gdy ma się już czterdzieści kilka lat. Ale nie narzeka, dzielnie próbuje przeczekać trudny okres pomiędzy rozwodem a znalezieniem nowej ukochanej.

Jak na kryminał, postacie drugoplanowe zostały wykreowane zaskakująco starannie. Są to: dziewczyna z pieskiem oraz trzej panowie, we własnym przekonaniu postępujący właściwie, jednak jacyś kontrowersyjni, szaleni. Pierwszym z nich jest kloszard koczujący na terenie liceum, obiekt nienawiści dzieciaków, niewątpliwie mający zaburzenia psychiczne. Druga dziwna postać to cieszący się uznaniem uczniów profesor historii. W zamieszczonej na początku książki rozmowie z Przygodnym nauczyciel ten nazywa dyrektorkę szkoły „hipopotamicą” i „górą mięsa”. Owszem, prowadzi ciekawe lekcje i umie nakłonić dzieciaki do zdobywania wiedzy, lecz co z tego, skoro przy okazji uczy je chamstwa i wyszydzania osób brzydkich? 

Kolejną barwną postacią jest pisarz Adam Sobieski – utalentowany, szczery i odważny, lecz o dzikiej naturze. Ci, którzy mu się czymś narazili, powinni drżeć ze strachu. Napisał powieść, przygotował się na ogromną radość – tymczasem został oszukany. Podczas gdy wielu polskich autorów wolałoby w takiej sytuacji milczeć, byle tylko nie narazić się wydawcom, Sobieski reaguje ostro, nie myśląc o konsekwencjach. Scenki z udziałem tego porywczego pana są komiczne, a może raczej tragikomiczne, jeśli się weźmie pod uwagę, że wielu pisarzy rzeczywiście jest traktowanych tak jak on. Paweł Pollak przekazał tu kawał prawdy o polskim światku wydawniczym. 

Sobieski w empiku, Kuriata próbujący zrobić karierę literacką, Kuriata walczący z feministką – te wątki rozśmieszą nawet największego ponuraka. „Zbyt krótkie szczęście” jest o wiele pogodniejsze od poprzedniej części cyklu o Przygodnym, czyli „Gdzie mól i rdza”. Autor pokpiwa sobie ze śmiesznostek i słabości swoich bohaterów, a także z polskich absurdów. Co nie znaczy, że w książce nie ma scen smutnych czy strasznych. Kilkakrotnie pozytywni bohaterowie spotykają się z okrucieństwem, a finał wręcz przeraża. 

Jedna z postaci stwierdza dowcipnie: „Pisarz bez czytelników to jak prostytutka bez klientów”*. Autor „Zbyt krótkiego szczęścia” zdecydowanie zasługuje na to, by mieć tych czytelników dużo, a nawet bardzo dużo. Warto sięgnąć po tę książkę i pobyć z bohaterami na wrocławskim Biskupinie, poznać osobiste i zawodowe życie Przygodnego, pozłościć się na Kuriatę, a także śledzić ciekawą intrygę. Tę intrygę Pollak rozplanował w ten sposób, że wprowadził mordercę stosunkowo wcześnie i dał czytelnikom potrzebne wskazówki, jednocześnie w sprytny sposób odwracając ich uwagę od prawdy, tak że przez całą powieść można snuć domysły i podejrzenia. Nie jest łatwo odgadnąć, kto zabił i dlaczego. 

Moja ocena: 5/6.

---

* Paweł Pollak, „Zbyt krótkie szczęście”, Oficynka, 2014, s. 310.