„Ucieczka Anny” Mattia Corrente

Anna, spędziwszy kilkadziesiąt lat jako przykładna żona i matka, ucieka z domu.To już nie pierwsza ucieczka w tej rodzinie. Kiedy bohaterka miała trzynaście lat, zniknął jej ojciec, zostawiając żonę i dzieci na pastwę losu. Czyżby córka odziedziczyła po nim pęd do wolności i skłonność do porzucania obowiązków? Po upływie mniej więcej roku jej mąż Severino pakuje bagaże i wyrusza w podróż, by odnaleźć zgubę. Nie jest mu łatwo, bo ma około osiemdziesiąt lat i na domiar złego choruje na cukrzycę. Ale przecież nie tylko młodzi ludzie są zdolni do szaleństw, starzy też potrafią zdobyć się na poświęcenie i wysiłek, też tęsknią, też nie umieją pogodzić się z faktem, że zostali porzuceni, i to w dodatku bez wyjaśnienia, bez pożegnania. 

Anna od początku wydaje się postacią fascynującą. I niestety skazaną na to, by nie znaleźć w życiu spełnienia. Od rodziców otrzymała sprzeczne porady. Ojciec mówił, że każdy człowiek ma prawo sam decydować o swoim losie, matka z kolei wymagała bezwzględnego posłuszeństwa i powtarzała, że „Kobieta się rodzi, by być żoną mężczyźnie i matką dzieciom”[1] i że trzeba odwzajemnić miłość męża, choćby tylko z obowiązku czy wdzięczności. W powieści znajduje się kilka bulwersujących scen pokazujących, w jaki sposób buntująca się Anna naprowadzana była na „właściwą” drogę. Pouczano ją na przykład, że powinna jak najprędzej urodzić mężowi syna, a kiedy odburknęła: „Dać mężowi syna. Jakbym tylko po to się urodziła”[2], usłyszała od bliźniaczej siostry, że grzeszy i powinna zostać zbita rózgą. Można sobie wyobrazić, co czuła, wiedząc, że albo dostosuje się do wymagań, albo zostanie potępiona, przyniesie matce i siostrze wstyd... 

Ludzie są skomplikowani i autor doskonale umie to pokazać. Kilkakrotnie bohaterowie nie postępują według schematu, widać w nich sprzeczności, wahania. Po kimś takim jak Anna można by się spodziewać, że będzie umiał uszanować wybory własnego dziecka, tymczasem niekoniecznie tak się dzieje. Zachowanie bohaterki wobec syna dziwi i irytuje, można nawet odnieść wrażenie, że Anna zapomina, jaki bunt i żal czuła w młodości, że powiela błędy własnej matki. Severino okazuje się o wiele lepszym i mądrzejszym rodzicem niż ona. 

Podsumowując, „Ucieczka Anny” to ciekawa powieść o powolnej akcji, z dużą liczbą retrospekcji, przesycona nostalgią, pokazująca dawniejszą i współczesną Sycylię. Mattia Corrente opowiada o relacjach małżeńskich, tłamszeniu kobiet, zmianach w obyczajowości, o smutku i zagubieniu starca porzuconego przez żonę, którą kochał przez całe życie, a która już w dniu ślubu pokazała mu pazurki. I wreszcie jest to książka o tęsknocie za wolnością, za niezależnością, pokazująca, że ten, w kim wykiełkowało takie marzenie, już nigdy nie będzie szczęśliwy, bo albo porzuci i zrani bliskie osoby, albo będzie tkwił przy rodzinie i czuł się tak jak złapana na haczyk ryba.

---

[1] Mattia Corrente, „Ucieczka Anny”, przeł. Tomasz Kwiecień, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2024, str. 31.

[2] Tamże, str. 45.