20.12.2020

„Przekład” Pablo De Santis

 


„Przekład” Pabla De Santisa jest bardzo ciekawym połączeniem kryminału z powieścią erudycyjną. Akcja toczy się w argentyńskim miasteczku, do którego przyjeżdża kilkudziesięciu tłumaczy, by podyskutować o sztuce translacji, odnowić lub nawiązać znajomości, poplotkować. Zaproszeni goście mają różne metody pracy i zainteresowania. Jedni byle jak przekładają groszowe powieści, inni starają się, by tłumaczone dzieło było jak najbardziej podobne do oryginału. Jedni marzą o dużych pieniądzach, inni chcą zabłysnąć w świecie akademickim. Kilkoro z nich interesuje się językami zapomnianymi i sztucznymi. Wszyscy ci ludzie zbierają się więc w Hotelu Przy Latarni – i nagle jeden z mężczyzn ginie w tajemniczych okolicznościach. Nie wiadomo, czy doszło do samobójstwa, wypadku czy może morderstwa. 

Narrator, czterdziestoletni Miguel, „to poważny tłumacz, żyje zamknięty w domu z włączonym komputerem”[1]. Przekłada dzieła neurologów i rzadko widuje kolegów po fachu. Spośród zaproszonych gości największe emocje wzbudzają w nim Ana – jego dawna, utracona miłość – oraz Neum, którego najpierw uważał za przyjaciela, a potem znienawidził. Spotkanie z Aną sprawia, że Miguel przez większość czasu jest wzruszony jej bliskością i obojętny na niecodzienne wydarzenia zachodzące w hotelu. W chwilach, gdy otrząsa się z zauroczenia kobietą, potrafi być bardzo przenikliwy i dostrzega szczegóły, które umykają miejscowemu komisarzowi. Zaczyna nawet podejrzewać, że jeden z uczestników kongresu przeprowadza okrutny eksperyment. 

Autor starannie dobrał i odmalował miejsce akcji. Tłumacze, ku swojemu zaskoczeniu, zostają zakwaterowani w hotelu, którego jedna połowa nigdy nie została wybudowana do końca, a druga już wymaga ponownego remontu. Wiele pokoi służy za złomowisko, w kilku ptaki założyły gniazda, a nad basenem wypełnionym wodą deszczową nie ma dachu. Równie nieprzyjemne wrażenie sprawia otoczenie hotelu. Próżno tu szukać przytulnych plaż czy miejsc zachęcających do spaceru. Wszędzie jest buro, brzydko, a na wybrzeżu leżą martwe foki – podobno ofiary jakiejś epidemii. Na domiar złego ciągle siąpi deszcz i świszcze wiatr, kiedy zaś znudzeni bohaterowie zwiedzają nieczynną od trzydziestu lat latarnię, ktoś próbuje ich nastraszyć.

Ta melancholijna powieść niepokoi i zawiera nadnaturalną nutę. Znalazło się w niej miejsce na subtelnie poprowadzony wątek miłosny, niebanalnie zakończoną intrygę kryminalną, a także na mnóstwo ciekawostek dotyczących języków, pracy tłumaczy i ich marzeń. Wielkim plusem jest nawiązanie do legendy o języku Acherontu, którym posługiwał się pierwszy człowiek. Pablo De Santis na niewielu stronach zawarł mnóstwo treści, a ta sztuka moim zdaniem udaje się tylko najzdolniejszym pisarzom. Piękna książka, polecam. 

Na koniec dwa cytaty: 
„Praca tłumacza jest pełna wahania, tak jak i praca pisarza. Pisarz też tłumaczy i wątpi, i szuka dokładnego określenia odpowiadającego myśli; tak jak tłumacz wie, że to jego własny język staje się trudnym do zastosowania językiem obcym. Pisarz tłumaczy sam siebie, jak gdyby był kimś innym, tłumacz pisze za kogoś innego, jak gdyby ten ktoś był nim”[2].
„(...) w środowisku akademickim jest bardziej niebezpiecznie niż wśród szpiegów. W świecie szpiegów zdarzają się podwójni agenci; w akademickim wszyscy agenci są podwójni”[3].
---
[1] Pablo De Santis, „Przekład”, przeł. Tomasz Pindel, Muza, 2006, s. 27.
[2] Tamże, s.124.
[3] Tamże, s. 134.

15 komentarzy:

  1. Ależ perełka wpadła Ci w ręce. Ja właśnie jestem świeżo po lekturze książki traktującej o języku ("Nazwy" Dona DeLillo), a Ty raczysz mnie dziełem o sztuce przekładu, którą to sztukę prywatnie b. podziwiam i cenię. No i jeszcze do kompletu tłumaczem jest pan Pindel, którego ogromnie szanuję za serię "Las Américas. Nieznana klasyka literatury latynoskiej". Odnotowuję tytuł i będę poszukiwać go w bibliotekach.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Perełka to odpowiednie słowo. :) Myślę, że powieść przypadnie Ci do gustu. Można się z niej dowiedzieć wielu ciekawych rzeczy. Ja na tego autora trafiłam przypadkowo i bardzo chcę poznać inne jego książki.

      Usuń
  2. Brzmi bardzo zachęcająco - o ile nie przepadam za kryminałami, widzę, że tutaj zbrodnia jest bardziej pretekstem do ukazania pewnej społeczności. Do tłumaczy mam ogromny szacunek, uważam ich nie tylko, że osoby dokonujące przekładu, ale i tworzące, w dodatku ograniczone w swej twórczości drogowskazem danym przez pisarza, którego przekładają. To wielka sztuka dobre tłumaczenie, można nim spowodować, że nie najlepsza książka zostanie odebrana jako ciekawa, albo fantastyczne dzieło, jako nieskładne wypociny.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Podpisuję się pod Twoimi słowami - pracę tłumaczy warto doceniać!

      Usuń
    2. Guciamal, nie wiem, czy istnieje ciekawsza powieść o sympozjum naukowym niż „Przekład”. Nie jest to kryminałek, tylko solidna powieść z wyższej półki. Bardzo ładnie napisałaś o tłumaczach, zgadzam się z Tobą we wszystkim. :)

      Usuń
  3. Miło wiedzieć, że Ambrose poleca książkę jako dobrze przełożoną przez Pana Pindela. A to znaczy że "Przekład" ma dobry przekład. Kupię. Ja zawsze kupuję książki, które chcę przeczytać. Wspieram. Dziękuję za rekomendację.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ambrose zawsze poleca dobre lektury. Zaglądam do niego od lat i często korzystam z polecanek. A jeśli chodzi o przekład „Przekładu”, byłby jeszcze lepszy, gdyby nie dwa błędy ortograficzne:

      „A po środku – morze”. (s. 36)
      „Niech by to było ze względu na nas”. (s. 148)

      Usuń
  4. Zaczęłam czytać początek i myślę sobie: pewnie dla wielu brzmi nudno ;) Dyskusja tłumaczy o translacji dla laika to co najmniej egzotyka. A jednak zaintrygowało mnie i to wcale nie od momentu, gdy pojawił się wątek kryminalny. Miewam ciągotki do amatorskiego grzebania w językoznawstwie, jakkolwiek to brzmi. Chętnie podyskutowałabym z jakimiś ekspertami albo przynajmniej z moimi wykładowcami od gramatyki historycznej. Na różne tematy, np. czemu węgierski jest taki dziwny, a chorwacki taki podobny po polskiego.

    W każdym razie zainteresowałam się i pobiegłam na stronę miejskich bibliotek, żeby sprawdzić, czy książka jest może dostępna do wypożyczenia. Ledwo w trzech filiach na całe miasto, do tego w jednej remont :/ Zapisuję zatem tytuł i kiedyś na pewno przeczytam. Kupować raczej nie kupię, a przynajmniej nie szybko :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Kiedy zaczynałam czytać, też myślałam, że będzie nudno, ale szybko zmieniłam zdanie. Autor wprawdzie zamieszcza fragmenty odczytów, ale te odczyty są bardzo ciekawe. Dowiedziałam się na przykład, że znawca zawsze rozpozna, z jakiego języka dokonano przekładu, i że dziewięćdziesiąt procent tłumaczy cierpi na migreny. :)

      Usuń
  5. Kusisz, i to bardzo. Też bardzo cenię autorów, którzy potrafią na niewielu stronach umieścić dużo treści. Czasami można do takich książek wracać wielokrotnie i ciągle odkrywa się je na nowo.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. „Przekład” jest właśnie jedną z tych książek, które aż się proszą, by czytać je więcej niż raz. :)

      Usuń
  6. Odpowiedzi
    1. Książka? Tak, jest bardzo ładna, zachęcam do przeczytania. :)

      Usuń
  7. Bardzo fajnie napisane. Jestem pod wrażeniem i pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń