„Domek trzech kotów” Marek Nowakowski

Późną jesienią na podwórzu jednej z warszawskich kamienic pojawia się bezdomna kotka z dwoma kociętami. Dzika, nie daje do siebie podejść. Mieliśmy przykry widok. Lało strumieniami i biedne stworzenia układały się na mokrym posłaniu. Tuliły do siebie. Próbowały ogrzać się własnym ciepłem. Mokły[1]. Prawie wszyscy zaczynają dokarmiać zwierzęta, ktoś przynosi koce, ktoś buduje prowizoryczny domek z pudła, folii i styropianu. Wkrótce Biała i jej potomstwo stają się nie tylko pełnoprawnymi mieszkańcami podwórza, ale też najbardziej lubianymi. Obserwując koty, dotychczas obojętni wobec siebie sąsiedzi zaczynają rozmawiać, spędzać razem czas. Wszyscy czuliśmy satysfakcję. Przygarnęliśmy bezdomną rodzinę. Tyle dzieje się złego. Niech chociaż mała, ale dobra rzecz się powiedzie[2] – podsumowuje narrator, wypowiadający się w imieniu mieszkańców kamienicy. 

„Domek trzech kotów” to książka o optymistycznym wydźwięku i niespiesznej akcji, spokojna, może nawet nieco monotonna, pozbawiona dramatycznych konfliktów i wydarzeń budzących wielkie emocje. Urzeka za to opisami wyglądu i zachowań zwierząt, które stają przed oczami czytelnika jak żywe. Szczególnie pięknie wypadają opisy kociąt pijących mleko mamy i poznających świat oraz dzikiej Kropki zawierającej przyjaźń z rozpieszczoną Misią. Przy tym Marek Nowakowski nie idealizuje kotów, podaje przykłady ich wrednego zachowania. Ogromny Puchacz, który co jakiś czas przychodzi nie wiadomo skąd i panoszy się na podwórzu, bezlitośnie odgania od miseczki innego kocura, za to pozwala, by nadmiar jedzenia wyskubywały ptaki. Potrafi też dać nauczkę ludziom próbującym się z nim spoufalić:

Pewnego wieczoru zachciało się pani Irenie podejść do Puchacza. Gęste, lśniące futro aż prosiło się o dotyk. Kusiło urodą. Puchacz przystanął. Nastawił uszy. Wlepił w nią fosforyzujące oczy. Wygiął grzbiet w charakterystyczny pałąk, oznaczający życzliwość. Pani Irena pochyliła się i pogładziła go delikatnie. Zamruczał dziękczynnie. Tak opowiadała później. Jak to się stało? Nie ma pojęcia. Próbowała jeszcze raz. Wtedy wpadł w złość i ugryzł ją boleśnie w dłoń[3].

Bezimienny narrator obserwuje koty przez rok, zresztą nie tylko koty, bo także gołębie i gawrony. Zauważa, jak wielką walkę musi stoczyć samiczka, by ustrzec swoje potomstwo przed śmiercią z głodu czy mrozu. Jak rozpaczliwie stara się je wykarmić, choć sama przypomina szkielet i prawie nie ma mleka. Jak szuka ciepłego miejsca dla dzieci, próbuje je okryć – z braku czegoś lepszego – butwiejącymi od wilgoci liśćmi. Jak rozpacza, gdy jedno z nich straci. A ledwie odchowa jeden miot, zachodzi w kolejną ciążę. Bezdomnym miejskim kotom coraz trudniej znaleźć pożywienie i bezpieczny kąt do spania. Marny ich los, jeśli nie natrafią na tak życzliwych ludzi jak ci z mikropowieści Marka Nowakowskiego.

Dwa cytaty:

Nie próbowaliśmy ich oswajać. Niech wolne koty trzymają się z daleka od ludzi. Niech będzie zachowany stosowny dystans[4].
Pomagamy, ale nie dążymy do nadmiernej bliskości. Stracą samodzielność, będą zdane na ludzką łaskę. A ludzie, wiadomo[5].

---

[1] Marek Nowakowski, „Domek trzech kotów”, Świat Książki, 2011, s. 9.

[2] Tamże, s. 15.

[3] Tamże, s. 86.
[4] Tamże, s. 86.
[5] Tamże, s. 87.