„Rzeczywista” Saul Bellow

Ostatnio przyniosłam z biblioteki kilka książek wydanych w serii Kameleon, bo doszłam do wniosku, że zbyt rzadko po nie sięgam. Oto opinia o pierwszej z nich, czyli o „Rzeczywistej” Saula Bellowa.

Harry Trellman dzieciństwo spędził w sierocińcu, następnie przez wiele lat pracował w Azji, a wreszcie osiadł w Chicago. Nieprzypadkowo wybrał to miasto, tu bowiem mieszka Amy – jego pierwsza i jedyna miłość. Zakochał się jako nastolatek i od tamtej pory – a minęło czterdzieści lat – prowadzi z nią wyimaginowane rozmowy. Nazywa to „utrzymywaniem kontaktu psychicznego”. Z obawy przed odrzuceniem nigdy nie wyznał Amy swoich uczuć. Tymczasem ona weszła w związek z niedobrym człowiekiem. Mąż ją zdradzał, poniżał, a na koniec skompromitował, bo wynajął detektywów, którzy nagrali jej spotkanie z kochankiem. Taśmę z jękami i krzykami byłej żony dawał do odsłuchania każdemu, kto tylko miał na to chęć. Niedawno zmarł, ale nawet po śmierci nie przestał dokuczać biednej Amy. W jaki sposób? Otóż kiedyś wykupił na cmentarzu kwaterę obok grobu teściowej i tam właśnie go pochowano. W dniu, kiedy toczy się akcja książki, drań zostanie ekshumowany i przeniesiony. Harry Trellman weźmie udział w tej przykrej ceremonii. Czy wreszcie opowie ukochanej o swoim uczuciu?

Najważniejszym tematem „Rzeczywistej” jest niewątpliwie przypadek miłości trudnej do zrozumienia, może nawet w oczach ludzi śmiesznej. Mężczyzna przecież aż przez czterdzieści lat nic nie robi, by zacieśnić więzy z podobającą mu się osobą! Dochodzi nawet do tak absurdalnej sytuacji, że spotyka Amy na ulicy – i nie poznaje, bo podstarzała grubaska w niczym nie przypomina smukłej nastolatki z jego marzeń. Fantazjuje o niej, ale o rzeczywistej Amy nie wie niemal niczego.

Bellow pisze również o Chicago z końca lat osiemdziesiątych dwudziestego wieku i o niebanalnych ludziach tam mieszkających. Wśród postaci znajduje się twórca ogromnego imperium finansowego, pragnący na starość zrobić dla znajomych coś dobrego, oraz... kobieta, która zleciła zabójstwo męża. Ten na szczęście zdołał uciec. Wziął rozwód, lecz kiedy Madge wyszła z więzienia, ponownie ją poślubił. Śledząc ten wątek, można się zastanawiać, czy to kolejny przykład nietypowej miłości, czy też pobłażliwość męża wynika z innych powodów. Autor porusza też temat żydowskiego pochodzenia. Trellman, w przeciwieństwie do bogatego pana Adletsky'ego, ukrywa je, przekonany, że „Kiedy rozpoznają cię jako Żyda, uznają, że można wziąć cię na cel”.

Moje pierwsze spotkanie z prozą Bellowa uważam za udane. Książkę poleciłabym szczególnie czytelnikom, którzy potrafią zrozumieć taką dziwną miłość i współczuć ludziom nieśmiałym, niepewnym swojej wartości. Trellman, tak genialny, kiedy trzeba zarobić duże pieniądze, jest przecież zdumiewająco niezaradny w sprawach uczuciowych. Pozwala, by zawładnęły nim lęki i kompleksy, boi się konfrontacji. 

Moja ocena: 5/6.

---

Saul Bellow, „Rzeczywista” („The Actual”), przeł. Tomasz Bieroń, Zysk i S-ka, 1999.