„Dół” Pyun Hye-young

Czterdziestosiedmioletni Oghi, bohater „Dołu” Pyun Hye-young, miał wypadek. Jego żonie, która też znajdowała się w samochodzie, nie udało się przeżyć, on zaś został mocno okaleczony, nie może się poruszać ani mówić. Trzeba wielu godzin rehabilitacji, by odzyskał choć część dawnej sprawności, a do całkowitego powrotu do zdrowia nie dojdzie nigdy. Ponieważ dzieci się nie doczekał, rodzice zaś zmarli już dawno temu, jego jedyną rodziną jest teraz teściowa. Do tej pory relacje pomiędzy nimi przebiegały uprzejmie, ale chłodno. Starsza pani nie wnikała w szczegóły małżeństwa córki, sprawiała wrażenie rozsądnej i kulturalnej. Rzadko się odzywała, najprawdopodobniej dlatego, że pochodziła z Japonii i wśród Koreańczyków nie czuła się pewnie. Teraz to od niej będzie zależało, czy zapłaci za rehabilitację zięcia, zatrudni odpowiednią pielęgniarkę i umożliwi mu kontakt ze znajomymi. To ona będzie rządziła jego pieniędzmi, domem, a także ciałem. Wygląda na to, że z chęcią podejmie się tych trudnych zadań. Często przychodzi do szpitala, wszyscy ją podziwiają, chwalą – dlaczego więc Oghi czuje się coraz bardziej przerażony? 

Przed wypadkiem bohater bywał na konferencjach naukowych i seminariach, jeździł po świecie. Pracował jako wykładowca na uniwersytecie i dał radę utrzymywać żonę, która nie należała do osób zaradnych i zorganizowanych. Ciągle zaczynała pisać artykuły bądź książki, lecz nigdy ich nie kończyła. Chciała zostać sławna, ale nie wiedziała, w jakiej dziedzinie. Być może cierpiała z powodu swojej niepłodności i pod maską cynizmu ukrywała depresję, bo w miarę upływu lat zachowywała się coraz bardziej chaotycznie i nerwowo. Przed śmiercią znalazła nową pasję, założyła mianowicie ogród. Zaniedbane miejsce przed domem, wykorzystywane do tej pory przez Oghiego do urządzania przyjęć z grillem, przekształciła w zielony zakątek, tak piękny, że przechodnie często zaglądali przez ogrodzenie i okazywali zachwyt. Całymi dniami zajmowała się sadzeniem, pieleniem i podlewaniem, a do domu wchodziła jedynie po to, by porobić notatki. Zapisywała treść przeczytanych książek, kłótni z mężem – dosłownie wszystko.

Chwała Kwiatom Orientu, że wydało tę koreańską powieść, ale dlaczego okładka jest taka paskudna? I dlaczego tłumaczka tworzy zdania typu: „Obudził go hałas dochodzący z salonu – dźwięk przypominał ludzi śpiewających szeptem”[1]? Przecież hałas to nie szept, a dźwięk nie może przypominać ludzi. Gdyby niektóre zdania ująć inaczej, gdyby wyeliminować niepotrzebne powtórzenia i toporne wyrażenia, książka urzekałaby nie tylko treścią, ale i językiem. 

Autorka rewelacyjnie ukazuje uczucia człowieka, który został okaleczony i ma problemy z przyzwyczajeniem się do nowej sytuacji. Początkowo Oghi nie umie zapanować nad gniewem, wstydem i zazdrością. Aby oszczędzić sobie przykrości, jeszcze w szpitalu zaczyna okazywać gościom niechęć. Na efekty takiego zachowania nie trzeba długo czekać – przyjaciele bardzo szybko o nim zapominają. Wszyscy szybko spychają go na margines, przestają traktować jak człowieka, nie starają się nawet zrozumieć, co chce im przekazać swoimi zmasakrowanymi ustami. Bezradność i samotność chorego są przerażające. Autorka często i dokładnie opisuje sprawy fizjologiczne, ale nie można zarzucić jej, że chce w ten sposób obrzydzić czytelnikowi głównego bohatera. Tak się składa, że sparaliżowani są całkowicie uzależnieni od pomocy innych, a osoba pomagająca może wykorzystać tę ich bezradność, by odstraszyć nielicznych znajomych. Świetnie to widać w scenie, podczas której bohatera odwiedzają przyjaciele z uniwersytetu. Kiedy w ich obecności starsza pani ściąga zięciowi spodnie i przemywa cewnik, przyjaźń zostaje wystawiona na wielką próbę. Skrępowanie, a dodatkowo przykre wrażenia wzrokowe i węchowe sprawiają, że goście momentalnie przestają widzieć w chorym człowieka i marzą już tylko o jednym – by uciec. 

„Dół” początkowo wygląda na przygnębiającą, ale raczej spokojną powieść o problemach bezradnego, okaleczonego wdowca i jego relacjach z teściową, jednak z każdą stroną atmosfera gęstnieje, robi się coraz bardziej mroczno, klaustrofobicznie i rozpaczliwie. Pojawiają się sceny sadyzmu, postać teściowej nabiera coraz większego znaczenia, rodzą się wątpliwości, czy na pewno jest tak szlachetna, za jaką chce uchodzić. Czy niektóre zachowania tej dziwnej, milczącej kobiety wynikają jedynie z braku taktu, czy są przejawem zemsty i nienawiści? Można też mieć wątpliwości co do charakteru Oghiego. Powieść wciąga, przeraża, a jej dodatkową atrakcją są ciekawostki obyczajowe dotyczące życia w Korei Południowej.

A oto fragment książki:

„Był wściekły na świat, że żyje dalej w swój wesoły sposób, bez problemów i w spokoju. Podczas gdy on leżał z poharataną twarzą, a jego ciało było poturbowane i połamane, wszyscy inni żyli swoim życiem i bezczelnie się z tym obnosili. Wypadek Oghiego w najmniejszym stopniu nie zakłócił ich świata. On jeden leżał w łóżku cały dzień, mocząc się, pocąc, defekując, martwiąc się o odleżyny, potem się ich nabawiając, czując się nieustannie otumanionym i sennym przez leki i obserwując, jak życie przesuwa się obok, podczas gdy wszystko, co mógł zrobić, to gapić się w sufit”[2].

Moja ocena: 5/6.

---
[1] Pyun Hye-young, „Dół”, przeł. Marzena Stefańska-Adams, Kwiaty Orientu, 2017, s. 77.
[2] Tamże, s. 129.