6.06.2013

„Gniazdo Białozora” Maria Rodziewiczówna

Jakiś czas temu Ela z bloga Notes czytelniczy” zachęcała do czytania książek Marii Rodziewiczówny. Jako miłośniczka wszelkich staroci postanowiłam wziąć udział w tym wyzwaniu i poznać przynajmniej jedną powieść autorki. Wybrałam „Gniazdo Białozora”.

Książka nie jest gruba. Akcja jej toczy się pod koniec lat dwudziestych dwudziestego wieku (jeden z bohaterów wspomina, że niedawno wydano „Wielkich i małych” Kossak-Szczuckiej, więc musiało to być po roku 1927).

Główni bohaterowie to szofer Stefan Sawicki oraz mieszkańcy dworu Białozora: gospodarz, jego pracowite dzieci, brat Michał, Kajetan i Ludmiła - pozbawieni majątku dalecy krewni oraz „kostopraw” Michał. Choć dwór ucierpiał po najściach bolszewików i Niemców, a nowy rząd nałożył na obszarników bardzo wysokie podatki i rozmaite opłaty, Białozor serdecznie przygarnia różnych potrzebujących i pomaga sąsiadom.

W „Gnieździe Białozora” Rodziewiczówna ukazała nastroje panujące na Polesiu po pierwszej wojnie światowej. Z książki wynika, że chłopom powodziło się lepiej niż ziemianom. „Nędza to my: nauczyciele, urzędniki, osadniki”[1] - mówi jeden z bohaterów. Ziemianie bali się chłopów, chłopi oczekiwali, że rząd odbierze panom ziemię. Wszystkie postacie narzekają na Polskę: „A toć w tym kraju nieszczęsnym ludzie jednej mowy i wiary nienawidzą się jak najgorsze wrogi”[2].

Dobrze odmalowane realia obyczajowe są największym atutem tej powieści. Słabsze punkty to niezbyt piękny język oraz nie zawsze wiarygodne sylwetki głównych bohaterów. Członkowie rodziny Białozora charakteryzują się kryształowymi charakterami. Podejrzewam, że w zamyśle autorki i Sawicki miał być postacią pozytywną, jednak ja uważam go za człowieka pełnego uprzedzeń i rasistę, który nienawidzi Murzynów, nazywa ich „smoluchami”[3], pogardza też chłopami i cieszy się, że urodził się jako syn inżyniera, a nie jako „cham”.

I jeszcze ciekawostka. W „Gnieździe Białozora” wiejski pedagog nosi nazwisko Kutas. Jaką uciechę miałaby współczesna młodzież, gdyby w szkole pojawił się nauczyciel o takim nazwisku!

Moja ocena: 3/6.

---
[1]. Maria Rodziewiczówna, „Gniazdo Białozora”, KAW, 1991, str. 28.
[2] Tamże, str. 77.
[3] Tamże, str. 113.

Wyzwanie Alfabet Rodziewiczówny.

29 komentarzy:

  1. Ja czytuje Rodziewiczównę, mam całkiem spora kolekcję jej książek, ale o tej nie słyszałam.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To jest ostatnia powieść autorki, mało znana :)

      Usuń
    2. Musze ją może w antykwariacie upolować. Widziałam twoją ocenę, liczę się z tym, że książka jest powiedzmy średnia, ale mam słabość do Rodziewiczówny:)

      Usuń
    3. Na allegro "Gniazdo Białozora" można kupić już za 1,90 zł.
      Słaba ocena wynika być może z tego, że nie jestem jeszcze przyzwyczajona do stylu Rodziewiczówny. Kraszewski przy pierwszym kontakcie też wzbudził we mnie niechęć. Kolejne książki czytało mi się lepiej, a niektóre, takie jak np. "Szalona" i "Nad modrym Dunajem", bardzo mi się podobały :)

      Usuń
    4. Kraszewski to mistrz :) zawsze mylę Rodziewiczównę z Mniszkówną i nie wiem dlaczego :)

      Usuń
    5. W książkach Kraszewskiego postacie często przedstawione są złośliwie i z humorem. U Rodziewiczówny humoru brakuje.
      I zupełnie nie rozumiem, dlaczego niektórzy nazywają Rodziewiczównę "polską Jane Austen" :)

      Usuń
  2. Moją ulubioną książką pozostają: "Błękitni". Też egzaltowana i zapewne dziś nieco infantylna, ale w czasach kiedy czytałam, była dla mnie najlepszą powieścią Rodziewiczówny. Tej - nie znam...

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To może właśnie "Błękitnych" spróbuję jeszcze przeczytać? :)
      Od zawsze lubię książki starsze, ale ta autorka jakoś mi umknęła. Za to Orzeszkową czytałam z przyjemnością.

      Usuń
  3. Kiedyś czytałam jakieś jej opowiadania, ale nie zachęciły mnie one specjalnie do sięgnięcia po kolejne tytuły. Po Twojej ocenie 3/6 i recenzji wnioskuję, że również i ta książka nie należy do najlepszych:)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Rodziewiczówna powinna popracować więcej nad psychologią postaci, bo te jej czarno-białe charaktery nie przekonują :)

      Usuń
  4. Bardzo lubię Rodziewiczównę i znam kilka jej pozycji, ale tej wcale nie kojarzę, tylko, że po Twojej ocenie tej książki jakoś mi do niej niespieszno.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Myślę, że miłośnicy tej autorki mogą odebrać książkę lepiej, oni są przyzwyczajeni do sposobu pisania Rodziewiczówny :)

      Usuń
  5. Ja niedawno skończyłam Nieoswojone ptaki Rodziewiczówny i nie też mnie nie zachwyciła. Bohaterowie tacy sztuczni i powierzchowni, albo źli z niewiadomych powodów, albo kryształowe postacie. Jedyna zaleta- czytało (słuchało) się dobrze i z przyjemnością, tyle, że jednym uchem wleciało drugim wyleciało. Może nie na tę Rodziewiczównę trafiłyśmy. Ja również mylę z Mniszkówną.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Właśnie, trudno uwierzyć w to, by bohaterowie nie mieli ani jednej wady. Nie ma ludzi bez wad.
      Mniszkówny nie lubię. Kiedyś czytałam jej "Trędowatą", ale co chwilę śmieszył mnie napuszony język. Wydaje mi się, że Rodziewiczówna pisała jednak lepiej niż Mniszkówna :)

      Usuń
  6. Musisz koniecznie sprobowac innych jej powiesci (kiedys masa jej ksiazek bardzo mi sie podobala -ale nie wiem, czy teraz, po latach, jeszcze bym dala rade je czytac ;-)) )

    Btw. moja przyjaciolka wyszla za faceta o nazwisku Kutys - minelo juz wiele lat, ona sie dawno rozwiodla i wyszla drugi raz za maz, a moj tata do dzisiaj rozpacza, ze jak ona mogla to zrobic ;-)))))).

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ośmieszające i wulgarne nazwiska warto zmienić, szczególnie kiedy się ma dzieci, bo po co narażać je na szyderstwa ze strony rówieśników? Osoba z wulgarnym nazwiskiem nie jest traktowana poważnie i wyśmiewana. Nawet dorośli potrafią się śmiać z nazwisk, choć oni powinni być mądrzejsi.

      Spróbuję przeczytać coś jeszcze, może "Błękitnych", których poleca Ola :)

      Usuń
  7. Dziękuję za podesłanie linka i za podjęcie trudu czytania. :)
    Zawarłaś w swojej opinii wszystkie najważniejsze sprawy - język, budowa postaci, realia obyczajowe. I w ocenie tej powieści zgadzam się całkowicie z Tobą.
    Rodziewiczówna była pisarką specyficzną i ja tak podchodzę jej utworów, po prostu nie porównuję z innymi twórcami jej współczesnymi.
    Jak się już "wejdzie" w tę specyfikę, później lektura jest łatwiejsza. Oczywiście jeśli chce się czytać dla przyjemności, bez wcześniejszych uprzedzeń.
    Pozdrawiam :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. coś mi zjadło, miało być: "do jej utworów"

      Usuń
    2. Uważam, że miałaś bardzo dobry pomysł z tym projektem, bo Rodziewiczówną trzeba poznać. Można na nią narzekać, można jej nie lubić, ale faktem jest, że wywarła wpływ na polską literaturę i że Polacy ją namiętnie czytali :)

      Usuń
    3. Dziękuję :)
      Mam nadzieję, ze jeszcze dołączysz z kolejnymi lekturami. Rodziewiczówna mistrzem słowa nie była, ale swoimi książkami spełniła jakąś misję (moralną, patriotyczną) i to chyba trzeba najbardziej docenić.

      Usuń
    4. Jeszcze z jedną postaram się przeczytać, może bardziej mi się spodoba :)

      Usuń
  8. Ja również biorę udział w tym wyzwaniu, już szykuje się na ,,Dewajtis", ale potem możne skuszę się na ,,Gniazdo Białozora".

    OdpowiedzUsuń
  9. Nie czytałam nic tej autorki, a rzeczywiście warto poznać choćby niektóre z jej powieści;) Myślę jednak, że sięgnę po coś innego niż "Gniazdo Białozora".

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Guciamal z "Moich podróży" przestrzegała też przed "Nieoswojonymi ptakami" :)

      Usuń
  10. Zgłosiłam się do tego wyzwania, ale na tym się skończyło jak na razie:) Tylko "Dewajtis" czytałam i urzekła mnie, zwłaszcza pod względem językowym, więc zaskoczyła mnie opinia Twoja, iż "Gniazdo Białozora" nie zachwyca warstwą językową. Ale cóż, wiadomo nie od dziś, że każda pisarka i pisarz mają w swoim dorobku lepsze i gorsze utwory;)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Być może po prostu Rodziewiczówna z "Gniazdem Białozora" nie trafiła w mój gust :)

      Usuń
  11. w swoich zbiorach posiadam wszystkie książki M.Rodziewiczówny oprócz opowiadania Na wigilią.Jeżeli ktoś posiada owe opowiadanie proszę o kontakt lub o treść.Z góry dziękuje Maria

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Niestety, nie mam tego opowiadania. Życzę powodzenia w szukaniu :)

      Usuń